CÁC MÓN ĂN NGON Ở YÊN BÁI

Yên Bái với rất nhiều sản vật độc đáo đã giúp cho người dân nơi đây sáng tạo được nhiều món ăn ngon hấp dẫn. Chúng ta có thể kể đến măng sặt, cơm lam, khoai môn tím hay thịt trâu gác bếp. Không phải chỉ Yên Bái mới có những món ăn ấy nhưng nơi đây vẫn tạo ra một hương vị riêng khiến du khách khó quên.

Xôi nếp & cốm Tú Lệ: Nếp Tú Lệ là một sản vật rất nổi tiếng từ xa xưa, nó được cấy trồng từ cánh đồng Mường Lò thuộc tỉnh Yên Bái, từ lâu đã nổi tiếng với một loại nếp có hạt gạo to tròn, trắng trong. Thứ nếp này khi được đồ thành xôi thì có vị dẻo thơm đặc biệt, còn khi chế biến thành cốm thì lại có thêm hương vị thật ngọt ngào, thanh mát.

Để làm ra những hạt cốm còn giữ nguyên được hương vị đậm đà, thơm dịu đầy sức quyến rũ mang nét đặc trưng của vùng cao Yên Bái, khi làm cốm, bà con người dân tộc Thái nơi đây đã phải rất công phu. Khi lúa khum ngọn, hãy còn nguyên sữa thì cũng là lúc gặt đem về làm cốm. Lúa để làm cốm không được vò hay đập mà phải tuốt, sàng bỏ rơm và những hạt thóc lép, đem đãi qua nước rồi cho vào chảo rang. Bếp lò để rang cốm thường phải đắp xỉ than nhưng không đốt than mà dùng củi.

Chảo rang cốm thường bằng gang đúc, có như vậy từng hạt cốm khi rang xong sẽ không bị cháy mà mềm dẻo, thơm ngon. Cốm được rang trong lửa nhỏ, đảo liên tục sao cho nóng đều. Thóc rang xong, người làm cốm đợi nguội rồi cho từng mẻ vào cối giã. Thóc được giã đều và vừa tay khi thấy có trấu thì xúc ra xảy bỏ rồi lại giã tiếp.

Tùy theo độ non của lúa khi gặt mà người giã cốm sẽ ước lượng, trung bình khoảng 10 lần giã là hoàn tất. Cốm thường được ăn cùng với chuối chín, trái hồng đỏ chín cây hoặc cũng có thể dùng để nấu cháo vịt, xôi nếp, chè và nêm vào các món như: nem rám, tôm rán, thịt chiên…

Cá hồi và cá tầm: Từ chân đèo Khau Phạ phía bên Tú Lệ đi lên khoảng 7km sẽ tới khu vực nhà hàng Khau Phạ, đây cũng là một trong những trang trại nuôi cá hồi lớn của miền Bắc, số lượng cá nuôi ở đây lên tới 10.000 con, cá giống hoàn toàn được nhập và nuôi theo công nghệ từ châu Âu. Nhiều món ngon từ cá hồi (hoặc cá tầm) được chế biến tại đây để phục vụ khách du lịch, nếu đi đoàn đông các bạn có thể vào làm nồi lẩu cho bữa trưa của mình.

Châu Chấu rang: Châu chấu có quanh năm nhưng nhiều nhất vào mùa gặt, khoảng tháng 5 và tháng 9. Vào mùa, châu chấu bao giờ cũng thơm ngậy, là món ăn hấp dẫn khi đến Mù Cang Chải.

Ngoài ra tại Mù Cang Chải còn có món cua suối rang muối khá ngon, tuy nhiên không phải lúc nào cũng có sẵn mà còn tùy thuộc vào thời gian bạn ở Mù Cang Chải. Bạn nên chủ động gọi điện đặt trước với các nhà hàng, quán ăn bởi thường các đoàn thường đi xung quanh chụp ảnh ở các điểm trước rồi mới về thị trấn Mù Cang Chải để nghỉ ngơi, lúc đó thường đã muộn và hết đồ ăn.

Thịt xôi gà: Người Thái có câu “mổ gà mái ghẹ đãi khách ăn”. Đây là cách thể hiện lòng kính trọng, quý mến mỗi khi có khách tới chơi nhà. Gà chặt thành từng miếng nhỏ, thìa là, rau húng rừng, ớt bột, muối…. Sau đó dùng lá ngõa, lá dong gói lại cho vào chõ tre đặt trên ninh đồng xôi. Đây là món ăn thường để đãi khách quý

Mọc vịt Lục Yên: Đến huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái mà không nếm thử món vịt bầu Lục Yên được coi chưa tới Lục Yên. Vịt bầu Lục Yên thịt chắc, thơm ngon, nhân dân thường làm các món ăn như vịt luộc, quay, nướng, hấp cách thủy và làm mọc. Theo thói quen ở địa phương đã mổ vịt là không thể thiếu 2 món là bát tiết canh và đĩa mọc. Thịt vịt là món ăn dân dã của nhân dân Lục Yên, trong các món ăn chế biến từ vịt thì mọc vịt là món ăn lạ miệng với khách. Ngồi nhâm nhi chén rượu ngô được ủ bằng men lá cây, ăn món mọc vịt như một loại “bánh trong làng” vừa lạ miệng vừa ngon, chắc chắn sẽ là một trong những kỷ niệm đáng nhớ khi đến vùng đất Ngọc Lục Yên.

Cơm Lam: Đến Yên Bái, du khách sẽ được thưởng thức món cơm lam đặc sản từ những hạt gạo nếp Tú Lệ tròn mẩy nướng trong ống nứa hoặc hóp tươi. Cơm chín với vị thơm của hạt gạo quyện với mùi thơm tự nhiên của nứa tươi khiến du khách khó lòng quên một món ăn vùng sơn cước.

Khoai môn tím Lục Yên: Khi có dịp lên huyện Lục Yên – tỉnh Yên Bái, du khách có thể thưởng thức món khoai môn (khoai tím) Lục Yên hầm xương lợn. Món ăn nhìn qua thấy bình thường, nhưng ăn rồi thì khó quên. Nó bùi, béo, dẻo, bở và có mùi thơm riêng biệt của khoai môn nơi đây mà không có thứ khoai nào có được.

Măng sặt Yên Bái: Măng sặt ở Yên Bái đã trở thành món đặc sản được nhiều thực khách ưa thích và tìm đến thị xã Nghĩa Lộ để tìm mua loại măng này khi mùa măng đến. Măng sặt Yên Bái đã trở thành món ăn được nhiều thực khách sành ăn bình chọn là món măng ngon và hấp dẫn nhất. Măng sặt có thể làm món luộc, món om, món xào hay theo người dân vùng cao thì hấp dẫn nhất là món măng cho vào than hồng để nướng. Vị ngọt, vị thơm của măng làm cho người thưởng thức một lần sẽ nhớ mãi không thể quên. Măng sặt giờ đây đã trở thành món ăn yêu thích của tất cả những ai đã một lần thưởng thức. Vào mùa măng, khắp nơi từ vùng thấp đến vùng cao, từ miền núi đến đồng bằng đều bán loại măng này. Món ăn giản dị nhưng hội tụ đầy đủ sự tinh túy của núi rừng Tây Bắc với vị thơm ngon, ngọt đã tạo nên một “thương hiệu” riêng cho măng sặt – món đặc sản của Yên Bái.

Thịt trâu gác bếp: Thịt trâu gác bếp là món ăn đặc sản của người Thái đen. Món này thường được làm từ thịt bắp của những chú trâu thả rông trên các vùng núi, đồi. Khi chế biến, người ta róc các thớ thịt ra thành từng miếng, rồi hun bằng khói của than củi được đốt từ các loại cây mọc trên núi đá.

Cá sỉnh: Cá sỉnh được người Thái ở Văn Chấn – Nghĩa Lộ (Yên Bái) coi là món đặc sản đáng tự hào bởi loại cá này chỉ sống duy nhất nơi đây. Cá sỉnh ưa sống ở nơi nước xiết, mình thon dài, đầu nhỏ, vẩy trắng, lăn tăn như hoa bạc, hai bên lườn ánh xanh. Con nào to nhất cũng chỉ bằng bốn ngón tay, thịt chắc, vị ngọt đậm, thơm, không hề có vị tanh, xương ít lại rất mềm.

Trứng kiến: Hàng năm, vào tháng ba, khi mặt trời đỏ như hoa dong giềng, người vùng cao Yên Bái không bỏ lỡ dịp may chỉ có một lần trong năm, lấy trứng kiến về chế biến thành các món ăn độc đáo thơm ngon bổ dưỡng. Ở Yên Bái, nhiều dân tộc như: Thái, Dao, Tày… đều rất giỏi trong việc chế biến các món ăn từ trứng kiến. Thông thường là ướp với muối tinh, hạt sẻn, vỏ dổi, các loại lá thơm, gói lá dong nướng than, nấu canh với măng sặt hoặc trộn trứng gà đem rán. Song ấn tượng nhất là xôi nếp trứng kiến. Đĩa xôi đủ các mầu tươi sáng như núi rừng Tây Bắc rạo rực vào xuân, những hạt trứng kiến điểm xuyết như những hạt mầm ấp ủ những mùa xanh, hương của nếp qúy hòa cùng hương trứng kiến thơm lừng khiến ai củng muốn thưởng thức.

Rau dớn: Đến với Mường Lò (Nghĩa Lộ), du khách không thể quên được một loại món ăn hấp dẫn. Đó là món rau dớn. Rau dớn không có ở đồng bằng, chỉ có ở vùng núi – nơi bờ suối, bờ khe, dưới các tán rừng thấp nơi có độ ẩm ướt cao. Đối với nhiều tộc người, rau dớn là “vua” loại rau, nó chẳng những giúp cải thiện chất lượng bữa ăn hằng ngày mà còn là món đặc sản để đãi khách trong các lễ hội. Rau dớn hơi nhớt nên trước khi chế biến các món ăn phải phơi nắng cho héo hoặc phải trần qua nước sôi để giảm độ nhớt. Rau dớn có thể chế biến thành các món như nộm, xào, trộn, luộc, nấu canh… ở Mường Lò, đồng bào dân tộc Thái có món ăn truyền thống là rau dớn nộm lạc rang với vị chua từ nước măng đậm đà ngon tuyệt diệu.

Bọ xít nhãn chiên giòn: Cứ vào tháng tư khi mùa hoa nhãn nở rộ, trên những chùm hoa phủ đầy phấn trắng xuất hiện nhiều chú bọ xít bám dày. Khi đó, người dân xã Đồng Khê, huyện Văn Chấn (Yên Bái) lại bắt đầu chuẩn bị chăm sóc cho mùa quả ngọt mới và lại có thêm một món ngon trên mâm – món bọ xít chiên giòn. Món bọ xít chiên thật hấp dẫn với màu vàng sẫm óng, vị ngọt, ngậy nơi đầu lưỡi và giòn tan thơm nức rất độc đáo, nhấp một chút bia hay ngụm rượu thì hẳn là tuyệt vời. Bọ xít khi đã được sao vàng không còn mùi hăng hắc đặc trưng nữa mà có mùi rất thơm. Lúc này đem vặt bỏ đầu, cánh, rút ruột rồi đem chiên với dầu hoặc mỡ. Điều đặc biệt là không phải ướp bọ xít với gia vị gì, kể cả mắm, muối, mì chính. Khi ăn, đổ dầu lưng chảo, rồi xúc bọ xít vào rá sắt, nhúng vào dầu sôi một lát, rồi nhấc ra đĩa là xong. Gia vị duy nhất ăn với bọ xít là lá chanh thái chỉ và một chút nước cốt chanh. Bản thân con bọ xít đã mang đủ các vị cay, mặn, ngọt, bùi… Hãy thử một lần đến Đồng Khê vào mùa hoa nhãn, thưởng thức một lần món ngon này hẳn trong mỗi người sẽ còn nhớ mãi dư vị đặc biệt, ngọt ngào không kém phần hấp dẫn.

Dế mèn rán: Tháng 7 âm lịch khi nhãn Mường Lò chín rộ, mùa bọ xít nhãn đã hết, những cơn mưa rào tự nhiên bỗng nhẹ đi và kéo dài ra để bước vào tháng ngâu, cỏ non bắt đầu nhú lên cũng là lúc những con dế trở nên mập mạp, bóng bẩy, béo ngậy pha lẫn chút bùi bùi và ngòn ngọt, hấp dẫn và đầy ấn tượng.

Dế sau khi chiên xong có màu vàng ruộm và mùi thơm đặc trưng của các loại gia vị hòa quyện vào nhau. Bạn có thể rưới thêm nước ớt hoặc nước măng chua tăng phần đậm đà cho món ăn. Một đĩa đặc sản dế mèn đã bày ra trước mắt mùi thơm lừng. Ăn phần đầu hay phần đùi thì giòn tan, phần bụng thì dai dai, bùi bùi. Dế chiên giòn có thể ăn kèm cùng cóc xanh, xoài xanh, dưa chuột, chanh… tạo cảm giác ngon miệng, đồng thời giảm độ béo ngậy. Dế mèn dùng để nhắm bia hay nhắm rượu đều tuyệt.

Bánh gai, bánh chưng đen: Ai đã từng đến và được thưởng thức món bánh gai nổi tiếng với thương hiệu bánh gai Thân Sửa của vùng đất Mường Lò hẳn sẽ không quên được vị ngọt, bùi, thơm ngậy của nhân bánh và dẻo, mát của vỏ bánh. Bánh gai vùng Mường Lò được biết đến như một thứ quà quê bình dị, thơm ngon. Vỏ bánh làm từ bột nếp hoà với lá gai đã được giã nhuyễn làm lên sắc đen huyền hấp dẫn lạ kỳ. Vẫn những nguyên liệu quen thuộc nhưng với những bí quyết trong từng công đoạn chế biến, bánh gai hiệu Thân Sửa của vùng đất Mường Lò – Nghĩa Lộ đã tạo nên hương vị đặc trưng riêng có của mình.

Bánh chim gâu: là đặc sản bởi sự cầu kỳ trong cách làm bánh và câu chuyện về chiếc bánh mang ý nghĩa của tình mẫu tử này. Nguyên liệu chính để làm bánh là gạo nếp và không thể thiếu được lá dứa rừng – thứ lá giờ được nhiều không ít gia đình mang về trồng quanh nhà để đồng bào lấy làm vị thuốc chữa bệnh dạ dày.

Bánh tò te: Nếu ai đã từng về Yên Bái, từng một lần thưởng thức bánh tò te, thứ bánh nhuộm cả quê hương hồn hậu hẳn sẽ nhớ mãi hương vị của nó. Bánh tò te ngay từ cái tên nghe vui tai, lạ miệng cũng gợi cho người ta tò mò về bánh. Thực ra, bánh được gói từ lá chuối, mà lá chuối trong trò chơi dân gian trẻ con thường dùng để cuộn lại, thổi kèn phát ra âm thanh tò te…tò te, có lẽ cái tên bánh cũng xuất phát từ cách lý giải thân thương đó. Đến Yên Bái, người dân nơi đây thường mời khách một vài cái bánh tò te. Cầm chiếc bánh tò te, bóc dần dần từng lớp lá bánh, lộ ra bên trong một màu tím tím rất bắt mắt chỉ muốn ăn ngay, ăn miếng bánh mà nhuốm cả hương vị quê hương lẫn tình cảm hồn hậu của con người nơi đây mà không thứ bánh nào có được như thế.

Cua suối rang muối: Khác với các loại cua sống ở biển, ở ruộng, con cua suối thường sống trong các hốc đá trên suối ở vùng cao. Thịt cua suối thơm, chắc và có thể chế biến được nhiều món ngon trong đó có món Cua suối rang muối. Cua sau khi bắt về bóc mai, rửa sạch để cho ráo nước. Cho dầu vào chảo đun sôi, bỏ tỏi vào xào thơm sau đó cho cua vào đảo cho đều, rắc muối lên rang cho đến khi cua chín vàng.

-----------------------------------------------------------------------------

Quán ăn ngon ở Mù Cang Chải